Skarby Literatury Złotego Wieku w Al-Andalus. Antologia. Tom 2

W serii Skarby Literatury Złotego Wieku w Al-Andalus prezentujemy dzieła głównie choć nie wyłącznie żydowskich twórców żyjących na terenie Półwyspu Iberyjskiego pod panowaniem muzułmańskim w czasach świetności i rozkwitu kulturalnego tego regionu.

Niniejszy tom poświęcony jest twórczości lirycznej wielkiego żydowskiego poety i filozofa Szlomo ibn Gabirola (1021/22po 1050?), w średniowiecznej Europie znanego też jako Awicebron. Obejmuje bogaty wybór jego wierszy w pięknych i pełnych poszanowania dla wyrafinowanych zasad sztuki poetyckiej epoki przekładach Barbary Gryczan. Przepełnione dowcipem, ale także goryczą liryki dworskie i pieśni wina przeplatają się tu ze zjadliwymi, nierzadko brutalnymi satyrami. Obok nich zaś pojawiają się również utwory będące wyrazem głębokiej filozoficznej zadumy lub mistycznych uniesień.

Uważany za geniusza Ibn Gabirol od najmłodszych lat otaczany był opieką najbardziej wpływowych ludzi epoki. Jako pełen pogardy dla otoczenia narcyz, tracił jednak ich protekcję równie szybko, jak ją pozyskiwał. Rozgoryczenie, u którego podstaw leżała zapewne nękająca go przewlekła choroba, w końcu sprawiło, że w wieku niespełna trzydziestu lat zdecydował się na pustelniczy żywot, po czym słuch o nim zaginął.

Mimo to zdążył pozostawić po sobie imponujący dorobek intelektualny. Nic zatem dziwnego, że przez stulecia jawił się jako postać na wpół legendarna, a jego dzieło wywarło ogromny wpływ na późniejsze pokolenia. Prace filozoficzne Ibn Gabirola, pisane po arabsku i tłumaczone na łacinę, zyskały w średniowieczu ogromną popularność, cechował je bowiem tak uniwersalny charakter, że autora uważano za uczonego muzułmańskiego albo chrześcijańskiego.

Najbardziej ponadczasowy charakter zachowała jednak jego liryka równie intelektualna, co emocjonalna, a przede wszystkim na wskroś osobista. W poezji Ibn Gabirol potrafił bowiem przekuć swoją udrękę oraz poczucie wyobcowania na utwory o niespotykanym wcześniej poziomie ekspresji. Do dziś poruszają więc one czytelnika siłą wyrazu i zaskakują uniwersalnością treści. Zapraszamy do lektury!

Seria powstała w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH; Uniwersalia 2.2) przyznanego na realizację projektu Hebrajska poezja złotego wieku w al-Andalus. Antologia (20182024; nr 22H/18/0199/86), kierowanego przez Marzenę Zawanowską.