Jak działają mocarstwa nieustannie rywalizujące o bezpieczeństwo i potęgę

Aby zrozumieć politykę światową, trzeba zrozumieć, jak działają głowy państw. Wedle większości teorii stosunków międzynarodowych ich decyzje można uznać za racjonalne. Część badaczy uważa jednak inaczej. Kwestia ta ma zasadnicze znaczenie zarówno dla badania, jak i prowadzenia polityki międzynarodowej, ponieważ tylko jeżeli decydenci polityczni są racjonalni, naukowcy mogą starać się zrozumieć i przewidywać ich zachowania.

Według Johna J. Mearsheimera i Sebastiana Rosato racjonalne decyzje w polityce międzynarodowej to takie, które wynikają z deliberatywnego procesu decyzyjnego i są oparte na teoriach w wiarygodny sposób wyjaśniających działanie mechanizmów rządzących światem. Obaj badacze, posługując się tymi kryteriami, dochodzą do wniosku, że większość państw jest racjonalna przez większość czasu, nawet jeżeli nie zawsze prowadzi to do sukcesu. Dla uzasadnienia swojego stanowiska Mearsheimer i Rosato sięgają do historii, w tym do dziejów obu wojen światowych, zimnej wojny i epoki postzimnowojennej. Przyglądają się decyzjom, jakie dawni i współcześni przywódcy, między innymi George W. Bush czy Władimir Putin, podejmowali w związku z doniosłymi wydarzeniami historycznymi, i zastanawiają się, czy działali oni racjonalnie.

Analizując to podstawowe pojęcie w nowatorski i kompleksowy sposób, autorzy pokazują, jak myślą najważniejsi decydenci i jak kształtować własną politykę w otoczeniu międzynarodowym.

John Mearsheimer i Sebastian Rosato pokazują, jak mocarstwa nieustannie rywalizują o bezpieczeństwo i potęgę. Opieranie polityki zagranicznej na założeniu, że przeciwnik jest irracjonalny, prowadzi do nieszczęść, których przykładem może być wojna na Ukrainie. Przystępowanie do tak poważnych działań jak wojna w Iraku bez racjonalnego namysłu i rzetelnej dyskusji to proszenie się o katastrofę. Jest to mocna i ważna lektura oraz apel do tych, którzy odpowiadają za politykę zagraniczną mocarstw, aby podejmowali racjonalną deliberację i starali się także zrozumieć racjonalny punkt widzenia swych rywali.

— Jeffrey D. Sachs, profesor Uniwersytetu Columbia

Autorzy rozprawiają się ze skłonnością do postrzegania przeciwników i agresorów jako nieodmiennie »irracjonalnych«. Co równie ważne, przekonują, że tradycyjne wyobrażenia o racjonalności nie nadają się do analizy większości decyzji politycznych. Jest to książka, której żaden poważny badacz stosunków międzynarodowych nie może zignorować.

— Stephen M. Walt, profesor w Harvard Kennedy School

W stosunkach międzynarodowych jest tyle konfliktów i zniszczenia, że łatwo można dojść do wniosku, iż postępowaniem państw rządzą uprzedzenia, chaos, głupota i emocje. Tak jednak nie jest – twierdzą Mearsheimer i Rosato. Polityka zagraniczna – przekonują – niemal zawsze kształtowana jest w drodze uporządkowanych procedur decyzyjnych i w oparciu o wiarygodne teorie. Krótko mówiąc, państwa są podmiotami racjonalnymi. Argumentacja jest logiczna, a tezy poparte licznymi dowodami.

— John M. Owen IV, autor The Ecology of Nations

John J. Mearsheimer – profesor na Uniwersytecie w Chicago, gdzie został wyróżniony tytułem R. Wendell Harrison Distinguished Service Professor of Political Science. Autor książek Wielkie złudzenie. Liberalne marzenia a rzeczywistość międzynarodowa, Tragizm polityki mocarstw i Dlaczego politycy kłamią. Cała prawda o kłamstwie w polityce międzynarodowej.

Sebastian Rosato – profesor nauk politycznych na Uniwersytecie Notre Dame. Autor książki Intentions in Great Power Politics: Uncertainty and the Roots of Conflict.